ταυτότητα δείγματος

Η Χαρτογράφηση της Κοινότητας των μουσικών του λαϊκού πολιτισμού επιδιώκει να ρίξει φως στις συνθήκες και ανάγκες των μουσικών, πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης που έπληξε ιδιαίτερα μεταξύ άλλων και τον τομέα του πολιτισμού. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από την 10η Αυγούστου έως την 5η Σεπτεμβρίου του 2020. Χρησιμοποιήθηκε δομημένο ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο και διακινήθηκε ποικιλοτρόπως με σκοπό να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή διάχυση, (μέσω ειδικών φόρουμ, social media, Μουσικούς Συλλόγους, Μουσικά Σωματεία, συναφή ΜΜΕ και από την ΑΠΤΑΛΙΚΟ ΑΜΚΕ).

2469 άτομα επισκέφθηκαν το ερωτηματολόγιο. Από αυτά, 1112 έδωσαν ολοκληρωμένες απαντήσεις, οι οποίες είναι και το αντικείμενο αυτής της ανάλυσης. Έχουν εκπροσωπηθεί επαρκώς όλες οι Περιφέρειες της χώρας, οι ηλικιακές ομάδες και τα δύο φύλα. Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία προκύπτει ένα αρκετά ικανοποιητικό δείγμα αντιπροσώπευσης της εργασιακής εμπειρίας σε όλα τα ηλικιακά φάσματα μιας και οι ηλικίες των συμμετεχόντων κυμαίνονται από 16 ετών (έτος γέννησης το 2004) έως 76 ετών (έτος γέννησης το 1944).

Σχεδόν το σύνολο των συμμετεχόντων (99,3%), είναι οργανοπαίχτες (η φωνή συμπεριλαμβάνεται στα όργανα), ενώ παράλληλα με αυτή τους την ιδιότητα δημιουργούν πρωτότυπο μουσικό υλικό (27%), ασχολούνται με την ενορχήστρωση μουσικού υλικού / μουσικών παραστάσεων (13%) ή / και εργάζονται ως καλλιτεχνικοί υπεύθυνοι μουσικών προγραμμάτων (8,9%).

Στο ερωτηματολόγιο δηλώθηκαν από τους συμμετέχοντες 33 διαφορετικά όργανα με πιο δημοφιλή τα ακόλουθα: Φωνή, Κιθάρα, Μπουζούκι, Λαούτο, Πιάνο, Κρουστά, Ούτι, Βιολί και Μπαγλαμάς.

Τα επικρατέστερα είδη μουσικής εξειδίκευσης από τα 13 τα οποία υπήρχαν ως προεπιλογή είναι τα: Μεταπολεμικό ρεμπέτικο όπως διαμορφώθηκε τις δεκαετίες ́50- ́60- ́70, Δημοτικό/Νησιώτικο, Ρεπερτόριο που αποτελείται από συνδυασμό έντεχνης ποίησης και λαϊκής μουσικής φόρμας, Λαϊκό τραγούδι του Πειραιά του Μεσοπολέμου (ανώνυμη και επώνυμη δημιουργία), Επώνυμες λαϊκές συνθέσεις με έντονα Δυτικά στοιχεία και Πρωτότυπες συνθέσεις των ερωτηθέντων. Το 68,3% ασχολείται και με άλλα είδη μουσικής πέραν της λαϊκής παράδοσης όπως για παράδειγμα τζαζ, ηλεκτρονική, πειραματική, εναλλακτική, αλλά και είδη εκτός Ελλάδος και Ανατολικής Μεσογείου όπως φλαμένκο, φάντο, λάτιν, τάνγκο κ.α.

Όσον αφορά στη μουσική εκπαίδευση των ανθρώπων αυτής της κοινότητας πολύ μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ακόμη και σήμερα το 39,7% των μουσικών δηλώνει ότι ξεκίνησε να ασχολείται με τα εξεταζόμενα είδη λόγω οικογενειακής παράδοσης, καθώς επίσης ότι εκπαιδεύεται μουσικά μέσα από την οικογένεια σε ποσοστό 19,9%. Το 63,3% των μουσικών αναφέρουν ως βασικό φορέα της μουσικής τους εκπαίδευσης το θεσμό του Ωδείου, ενώ το 51,3% του συνολικού δείγματος δηλώνουν αυτοδίδακτοι. Παράλληλα, η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων (83,4%) χρησιμοποιεί το διαδίκτυο ως αναπόσπαστο κομμάτι εύρεσης και χρήσης πληροφορίας σχετικής με το αντικείμενό τους, με σκοπό τη μουσική τους εξέλιξη.

Το 59,7% των ερωτηθέντων έχει σπουδάσει και κάποιο άλλο αντικείμενο πέραν της μουσικής. Όταν ρωτήθηκαν αν έχουν πιστοποίηση στη μουσική το 45% του δείγματος απάντησε ότι δεν έχει, ενώ το υπόλοιπο 55% έχει πιστοποίηση σε έναν τουλάχιστον από τους παρακάτω τομείς: Δυτικοευρωπαϊκή μουσική (33,4%), Παραδοσιακή μουσική (23,9%), Βυζαντινή μουσική (11,8%), σε κάποια άλλη μουσική κατεύθυνση (9,8%), Τζαζ (3,8%). Tο 56,74% του συνολικού πληθυσμού δηλώνει ότι ασχολείται με τη διδασκαλία. Το 48,1% του δείγματος έχει τη μουσική ως αποκλειστική πηγή εισοδήματός.

Το 15,5% δηλώνει ότι η μουσική είναι η κύρια πηγή εισοδήματος, αλλά εργάζεται και αλλού ενώ για το 30,8% του πληθυσμού η μουσική είναι μία πηγή εισοδήματος, αλλά η κύρια πηγή είναι ένα άλλο επάγγελμα.

Μόλις ο ένας στους δέκα λέει ότι ασφαλίζεται πάντα ενώ, αυτοί που ασφαλίζονται κάποιες φορές ή τις περισσότερες φορές είναι περίπου οι 4 στους δέκα και στις δύο περιπτώσεις.

Τέλος, αυτοί που δεν ασφαλίζονται ποτέ μαζί με αυτούς που δεν θέλουν να απαντήσουν φτάνουν στο 10% του συνολικού πληθυσμού. Το μηνιαίο εισόδημα που προέρχόταν αποκλειστικά από τη μουσική μέχρι τον Μάρτιο του 2020 κυμαινόταν για λίγο πάνω από τον μισό πληθυσμό από 0 έως 600 ευρώ.

Μετά την άρση του πρώτου lockdown (Μάιος 2020) το 65% του συνόλου δηλώνει ότι το εισόδημά που προέρχεται αποκλειστικά από τη μουσική έχει υποστεί μείωση πάνω από 50%. Μέσα στο ερωτηματολόγιο καταγράφονται επίσης οι χώροι εργασίας, το πόσο ενημερωμένο είναι το κοινό που ακολουθεί αυτή την κοινότητα, οι συνθήκες υγιεινής, και οι τύπους εργοδοσίας στους οποίους υπάγονται οι ερωτηθέντες.

Στην ερώτηση για το ποιες είναι οι απαραίτητες συνθήκες για την τέλεση μιας ιδανικής μουσικής παράστασης, δύο όροι επικράτησαν κατά πολύ όλων των άλλων ο «ήχος» και ο «σεβασμός». Για το 66,5%, δηλαδή 740 άτομα από το σύνολο των 1112 προκύπτει ότι αυτό που θεωρούν ως “ιδανική συνθήκη” διαφέρει “αρκετά” έως “πολύ” από την πραγματικότητα.

Σχετικά με τη συμμετοχή τους σε ΜΜΕ το 68,6% απαντάει ότι έχει συμμετάσχει σε κάποια εκπομπή Ραδιοφώνου, Τηλεόρασης ή Ίντερνετ. Από αυτούς το 41,5% δεν έχει λάβει ποτέ χρηματική αμοιβή, το 78,5% δεν έχει υπογράψει κάποιο συμβόλαιο σχετικό με τα πνευματικά δικαιώματα που προκύπτουν από την ηχογράφηση / μαγνητοσκόπηση της εμφάνισής του, καθώς υπάρχει και ένα ποσοστό 17,4% που δηλώνει ότι σε κάποιες περιπτώσεις του δόθηκε από την παραγωγή και υπέγραψε συμβόλαιο αποποίησης πνευματικών / εκτελεστικών δικαιωμάτων.

Η κοινότητα παρουσιάζει πολύ μεγάλη κινητικότητα προς όλες τις γεωγραφικές περιοχές εντός Ελλάδος, όπως αυτές έχουν οριστεί από την ομάδα του ερωτηματολογίου, αλλά και εκτός Ελλάδος. Αξίζει να σημειωθεί ότι έχουν αναφερθεί 90 χώρες μετακίνησης με πιο δημοφιλείς τις: Γερμανία, Κύπρο, Τουρκία, Ιταλία, Γαλλία, Η.Π.Α., Ηνωμένο Βασίλειο, Βέλγιο.